-
يكشنبه, ۱۸ مرداد ۱۳۹۴، ۰۲:۵۵ ب.ظ
-
۳۱۱۰
امام رضا ( علیه السلام ) نیکی به پدر ومادر را امری واحب دانسته و فرموده است :
نیکی به پدر و مادر واجب است هر چند مشرک باشند.
بحار ج 10 ص 356
آن حضرت در حدیثی جامع ، ضرورت اطاعت از پدر و مادر را گوشزد کرده و در حفظ احترام آنان فرموده است :
برتو باد که از پدرت اطاعت کنی و به او نیکی نمائی . پس در برابر او متواضع و خاضع باش ، او را بزرگ شمار ، صدای خود را نزد او آهسته گردان ، زیرا که او اصل و مقدم بر فرزند است .
شما ای فرزندان ! اموال ، مقام و جان خود را فدای پدران خود کنید ، زیرا جان و مالتان از آن پدران شماست . در دنیا پدران خود را اطاعت کنید و پس از مرگ نیز انان را دعا کنید و اگر کسی در حیات پدر ، به او نیکی نماید و پس از مرگش او را دعا نکند ، عاق پدر محسوب می گردد .
بدان که حق مادر لازم ترین حق هاست ، زیرا آن گاه که او تو را حمل می کرد ، هیچ کس دیگر تو را حمل نمی کرد ،
آن سختی ها که مادر متحمل می گشت هیچ کس دیگر رضایت به آن نداشت .
هر چند توان ادای حق مادر را ندارید ولی باید به مقدار توان خود ، به او نیکی و نرمی کنید و را سپاس گویید.
صدا:
در نظام اخلاق اسلامی، به کوتاه بودن و بلند بودن آهنگ صدا توجه شده است. کوتاه بودن آهنگ صدا نشانه ی ادب و عفت در گفتار شمرده شده، چنان که بلند بودن آن از جلوههای بی ادبی و بی عفتی در کلام به حساب آمده است. در منابع دینی به ویژه آیات و روایات، توصیه های لازم در این رابطه شده است. توصیه های لقمان به فرزندش آمده است: «وغضض من صوتک ان انکر الاصوات لصوت الحمیر؛ از صدای خود بکاه و هرگز فریاد مزن که زشتترین صداها، صدای خران است.»
عفت در گفتار:
در روایات اسلامی نیز به عفت در گفتار توجه شده است چنان که نقل شده که مردی به امام صادق(ع) عرض کرد: « پدرم، خانه ای به من بخشیده بود و حالا از تصمیم خود برگشته و میخواهد آن را پس بگیرد. امام صادق(ع) فرمود: «ان بئس ماصنع والدک فان انت خاصمته فلا ترفع علیه صوتک و ان رفعت صوته فاخفض انت صورتک؛ فرمود: پدرت بد کاری کرده است. اما اگر با او بگو مگو کردی صدایت را روی صدای او بلند نکن و اگر او صدایش را بلند کرد تو صدایت را پایین بیاور.»
لحن گفتار:
شیوه و کیفیت القای سخن نیز متفاوت است. گاه سخن با نرمی و عطوفت، گاه با خشم و خشونت، گاه با وقار و گاه با ناز و عشوه ادا میشود. در نظام اخلاقی اسلام، با نرمی و عطوفت و وقار سخن گفتن ارزش بالایی دارد و از آداب نیک سخن گفتن شمرده میشود. چنان که خداوند در قرآن به موسی دستور میدهد با فرعون با زبان نرم سخن بگوید: «فقولا له قولا لینا لعله یتذکر او یخشی؛ با فرعون با نرمی سخن بگویید شاید متذکر شود و یا بترسد.»
شکرگزاری در برابر پدر و مادر:
شکرگزاری در برابر پدر و مادردر قرآن مجید در ردیف شکرگزاری در برابر نعمتهای خدا قرار داده شده چنان که در سوره لقمان آیه 14 می خوانیم: مرا و پدر و مادرت را شکر کن.
قرآن حتی کمترین بی احترامی را در برابر پدر و مادر اجازه نداده است. در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است:
اگر چیزی کمتر از اف وجود داشت، خدا از آن نهی می کرد و این حداقل مخالفت و بی احترامی نسبت به پدر و مادر است، و منظور از این جمله نظر تند و غضب آلود به پدر و مادر کردن می باشد(تفسیر نمونه/ج12،ص79)
با اینکه جهاد یکی از مهمترین برنامه های اسلامی است، تا زمانی که جنبه وجوب عینی پیدا نکند، یعنی داوطلب به قدر کافی باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهم تر است، و اگر موجب ناراحتی آنها شود، جایز نیست.
در حدیثی از امام صادق (ع) می خوانیم که مردی نزد پیامبر(ص) آمد و عرض کرد من جوان با نشاط و ورزیده ای هستم و جهاد را دوست دارم ولی مادری دارم که از این موضوع ناراحت می شود، پیامبر(ص) فرمود: برگرد و با مادر خویش باش، قسم به آن خدایی که مرا به حق مبعوث ساخته است، یک شب مادر با تو مانوس گردد از یک سال جهاد در راه خدا بهتراست(همان/ص 80)! ولی البته هنگامی که جهاد، جنبه وجوب عینی پیدا کند و کشور اسلامی در خطر قرار گیرد و حضور همگان لازم شود، هیچ عذری پذیرفته نیست،
حتی نارضایتی پدر و مادر.
حق شناسی فرزندان:
انسان باید در برابر پدر و مادر خود حق شناس باشد و احترام و نیکی به آنها را هرگز فراموش نکند، هر چند زحمات آنان به قدری ارزشمند است که فرزندان هرگز نمی توانند آن گونه که شایسته مقام و منزلت پدر و مادر است ، دین خود را نسبت به آنها ادا کنند و ذره ای از آن همه محبت را جبران نمایند.
آبروی اهل دل از خاک پای مادر است
هرچه دارند این جماعت از دعای مادر است
آن بهشتی را که قرآن می کند توصیف آن
صاحب قرآن بگفتا زیر پای مادر است