n
امام رضا ( علیه السلام ) نیکی به پدر ومادر را امری واحب دانسته و فرموده است :
n
نیکی به پدر و مادر واجب است هر چند مشرک باشند.
n
بحار ج 10 ص 356
n
آن حضرت در حدیثی جامع ، ضرورت اطاعت از پدر و مادر را گوشزد کرده و در حفظ احترام آنان فرموده است :
n
برتو باد که از پدرت اطاعت کنی و به او نیکی نمائی . پس در برابر او متواضع و خاضع باش ، او را بزرگ شمار ، صدای خود را نزد او آهسته گردان ، زیرا که او اصل و مقدم بر فرزند است .
n
شما ای فرزندان ! اموال ، مقام و جان خود را فدای پدران خود کنید ، زیرا جان و مالتان از آن پدران شماست . در دنیا پدران خود را اطاعت کنید و پس از مرگ نیز انان را دعا کنید و اگر کسی در حیات پدر ، به او نیکی نماید و پس از مرگش او را دعا نکند ، عاق پدر محسوب می گردد .
n
بدان که حق مادر لازم ترین حق هاست ، زیرا آن گاه که او تو را حمل می کرد ، هیچ کس دیگر تو را حمل نمی کرد ،
n
آن سختی ها که مادر متحمل می گشت هیچ کس دیگر رضایت به آن نداشت .
n
هر چند توان ادای حق مادر را ندارید ولی باید به مقدار توان خود ، به او نیکی و نرمی کنید و را سپاس گویید.
n
صدا:
n
در نظام اخلاق اسلامی، به کوتاه بودن و بلند بودن آهنگ صدا توجه شده است. کوتاه بودن آهنگ صدا نشانه ی ادب و عفت در گفتار شمرده شده، چنان که بلند بودن آن از جلوههای بی ادبی و بی عفتی در کلام به حساب آمده است. در منابع دینی به ویژه آیات و روایات، توصیه های لازم در این رابطه شده است. توصیه های لقمان به فرزندش آمده است: «وغضض من صوتک ان انکر الاصوات لصوت الحمیر؛ از صدای خود بکاه و هرگز فریاد مزن که زشتترین صداها، صدای خران است.»
n
عفت در گفتار:
n
در روایات اسلامی نیز به عفت در گفتار توجه شده است چنان که نقل شده که مردی به امام صادق(ع) عرض کرد: « پدرم، خانه ای به من بخشیده بود و حالا از تصمیم خود برگشته و میخواهد آن را پس بگیرد. امام صادق(ع) فرمود: «ان بئس ماصنع والدک فان انت خاصمته فلا ترفع علیه صوتک و ان رفعت صوته فاخفض انت صورتک؛ فرمود: پدرت بد کاری کرده است. اما اگر با او بگو مگو کردی صدایت را روی صدای او بلند نکن و اگر او صدایش را بلند کرد تو صدایت را پایین بیاور.»
n
لحن گفتار:
n
شیوه و کیفیت القای سخن نیز متفاوت است. گاه سخن با نرمی و عطوفت، گاه با خشم و خشونت، گاه با وقار و گاه با ناز و عشوه ادا میشود. در نظام اخلاقی اسلام، با نرمی و عطوفت و وقار سخن گفتن ارزش بالایی دارد و از آداب نیک سخن گفتن شمرده میشود. چنان که خداوند در قرآن به موسی دستور میدهد با فرعون با زبان نرم سخن بگوید: «فقولا له قولا لینا لعله یتذکر او یخشی؛ با فرعون با نرمی سخن بگویید شاید متذکر شود و یا بترسد.»
n
شکرگزاری در برابر پدر و مادر:
n
شکرگزاری در برابر پدر و مادردر قرآن مجید در ردیف شکرگزاری در برابر نعمتهای خدا قرار داده شده چنان که در سوره لقمان آیه 14 می خوانیم: مرا و پدر و مادرت را شکر کن.
n
n
قرآن حتی کمترین بی احترامی را در برابر پدر و مادر اجازه نداده است. در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است:
اگر چیزی کمتر از اف وجود داشت، خدا از آن نهی می کرد و این حداقل مخالفت و بی احترامی نسبت به پدر و مادر است، و منظور از این جمله نظر تند و غضب آلود به پدر و مادر کردن می باشد(تفسیر نمونه/ج12،ص79)
با اینکه جهاد یکی از مهمترین برنامه های اسلامی است، تا زمانی که جنبه وجوب عینی پیدا نکند، یعنی داوطلب به قدر کافی باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهم تر است، و اگر موجب ناراحتی آنها شود، جایز نیست.
در حدیثی از امام صادق (ع) می خوانیم که مردی نزد پیامبر(ص) آمد و عرض کرد من جوان با نشاط و ورزیده ای هستم و جهاد را دوست دارم ولی مادری دارم که از این موضوع ناراحت می شود، پیامبر(ص) فرمود: برگرد و با مادر خویش باش، قسم به آن خدایی که مرا به حق مبعوث ساخته است، یک شب مادر با تو مانوس گردد از یک سال جهاد در راه خدا بهتراست(همان/ص 80)! ولی البته هنگامی که جهاد، جنبه وجوب عینی پیدا کند و کشور اسلامی در خطر قرار گیرد و حضور همگان لازم شود، هیچ عذری پذیرفته نیست،
n
حتی نارضایتی پدر و مادر.
n
حق شناسی فرزندان:
انسان باید در برابر پدر و مادر خود حق شناس باشد و احترام و نیکی به آنها را هرگز فراموش نکند، هر چند زحمات آنان به قدری ارزشمند است که فرزندان هرگز نمی توانند آن گونه که شایسته مقام و منزلت پدر و مادر است ، دین خود را نسبت به آنها ادا کنند و ذره ای از آن همه محبت را جبران نمایند.
n
آبروی اهل دل از خاک پای مادر است
n
هرچه دارند این جماعت از دعای مادر است
n
آن بهشتی را که قرآن می کند توصیف آن
n
صاحب قرآن بگفتا زیر پای مادر است
n