nترجمه: کسانی که ربا می‌خورند در قیامت برنمی‌خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماس با شیطان دیوانه شده و تعادل ندارد این به خاطر آن است که گفتند: داد و ستد مثل رباست، در حالی که خدا بیع را حلال و ربا را حرام کرده است و اگر کسی اندرز الهی را گوش کند و از رباخواری دست بکشد سودهایی که در سابق به دست آورده مال اوست اما کسانی که مرتکب ربا شوند اهل آتش‌اند و در آن جاودان می‌مانند.
به نظر شما الان در موقیعت اخر زمان نیستیم؟
اخرزمانی که پیامبر میفرماید:امت من در آن روز ربا خوار میشوند.
امروز  پول ما توسط این بانکها شبهه ناک شده که با نگاه کردن به جامعه میشه اینو دید اره جامعه فاسد ما که روز به روز گناه کردن در آن عادی و راحتتر میشود جامعه ای که مردم خیلی راحت
به هم دوروغ میگن سرهم کلاه میزارن مال همدیگرو میخورن در اخر رفتار خودشونو توجیح می کنند
اینها همه تعاریف جوامع ربا زدست که شباهت زیادی به مردم کوفه زمان امام حسین دارد.!
جای تعجب نیست مگه مردم کوفه شاخو دم داشتن که ما خودمونو بالاتر از اونا میدونیم نه انها هم
کاملا شبیه ما بودن امام رو دوست داشتن قبول داشتن از همه مهمتر شناخت داشتن ولی پای عمل
که رسید همه جاموندن چرا ؟چون ایمان نداشتن!
ایمان مثل هواپیمای بزرگی میمونه که نمیتونه هرجایی بشینه؛احتیاج به باند بزرگ و دارای زیرساخت میباشد.
حالا شما به این فکر کنید که قلب های ما که گرد طوفان ربا روی ان نشسته چه جوری باید اماده ایمان
به خدا شود.

ربای سازمان یافته

یا ربای بانکی البته منظورم مشکل داشتن کل سیستم بانکی نیست؛سیستمی که کاملا وارداتی و پایه
گذار اصلی اون کسانی بودن که شناختی از قوانین الهی نداشتند.
تلوزیون ما هم پر شده از تبلیغات دروغین بانک ها از این طرف  موقع ازان«اللّه اکبر» بعد  تبلیغ ربا میکنیم ؛ البته داریم بانکهایی که بشه  به اونا اعتماد کرد (اعتماد نسبی)
ولی وقتی ما حرکتی انجام میدیم به نام بانکداری اسلامی آیا بجز دوسه تا از بانکهامون به ان عمل
میکنن.سود  2٪ با سود 12٪ یا بیشتر فرقی میکن؟ربای کم یازیاد؛ایا خدا گفته ربای کم اشکال نداره؟!!
 ربا در روایات و احادیث:

همانگونه که شدیدترین تعابیر قرآنی در مورد مسئله ربا است، شدیدترین لعن و نفرت در روایات نقل شده از پیامبر و امامان معصوم (ع) نیز درخصوص ربا می‌باشد.

n

n

1- امام جعفر صادق (ع) در حدیثی برای گناهان کبیره هفت مورد ذکر نموده‌اند: کشتن مؤمن به عمد – متهم ساختن زن پاکدامن- فرار از جهاد – تعرب بعد از هجرت – خوردن مال یتیم – خوردن ربا – هر چه خداوند بر او دوزخ را واجب کرده است. (اصول کافی ج3 ص379 ح2)

n

n

2- از حضرت امام جعفر صادق (ع) نقل گردیده است که پیامبر (ص) در سفارش خود به حضرت علی علیه‌السلام فرمود: یا علی یک درهم ربا از نظر گناه و شدت عقوبت بزرگ‌تر از این است که کسی هفتاد مرتبه با محرم خود در خانه کعبه زنا کند. (وسائل الشیعة ج12 ص426 ح12)

n

n

3- از حضرت علی (ع) نقل شده که پیامبر اکرم (ص) فرمود: یا علی همانا مردم در آینده به اموالشان امتحان می‌شوند. آنان حرام خدا را با شبهات دروغین و هوس‌های فریبنده حلال می‌شمارند پس شراب را به اسم آب انگور، رشوه را به اسم هدیه و ربا را به اسم خرید و فروش حلال می‌شمارند. (نهج البلاغه)

n

n

4- حضرت علی (ع) فرمودند: خداوند بزرگ لعنت کند ربا و رباخوار و وکیل و فروشنده و نویسنده و شاهدان ربا را. (الحکم الزاهرا ص42)

n

n

5- از رسول (ص) خدا نقل شد که فرمودند: شب معراج قومى را دیدم که ایشان را شکم‌های بزرگ بود هم چون خان‌ها و در راه آل فرعون افتاده و هر بامداد و شبانگاه که آل فرعون ایشان را در زیر پای می‌گرفتند و می‌کوفتند. گفتم ای جبرئیل اینان کیانند؟ گفت: اینها رباخواران هستند پیامبر (ص) فرمود: ربا هفتاد باب دارد که کمترین آن در نزد خدا زنا با مادر مى باشد. (حلیة المتقین ص42)

n

n

6- حضرت محمد (ص) فرمودند: چهار کس را خداوند به بهشت نیاورد و از نعیم آن بر وی نبخشاید: شرابخوار – رباخوار – آن کس که مال یتیم را به ناحق خورد و آن کس که پدر و مادر از او ناخشنود باشد. (نهج الفصاحة ح254)

n

طبق فرمایش رهبر دلها اقای خامنه ای:وقتی ما میگوییم بانکداری اسلامی شود یعنی بانکداری ما مشکل دارد واین به عهده شما علمای دینی است.
آیا اقایون سیاست مدار برای اصلاح این قوانین به علما رجوع کردن؟
شاید بپرسید:رهبر که میدونه ؛ علما هم که اگاهند پس چرا کاری نمیکنند؟
عزیزان باید بدونید که در زمانی هستیم که هرگونه حرکت رهبر را نوعی رفتار دیکتاتوری میبینند در ضمن رهبری جزئی از مردم است و هیچوقت جلوتر از مردم قرار نمیگیرد.

اقسام ربا

بحث ربا یکی از بحث های مفصل فقه است که حرمت آن، مورد تأکید روایات و آیات قرار گرفته است. اصطلاح ربا در دو مورد مجزا به کار می رود:

۱٫ ربای قرضی

۲٫ ربای معاملی

ربای قرضی به قرضی گفته می شود که برای آن، شرطی گذاشته شود. در این که چه چیزهایی شرط قرض حساب می شوند و باعث حرمت عمل می گردند بین فقها اختلاف است.

ربای معاملی به معامله ای گفته می شود که اولاً: دو هم جنس با هم معامله شوند، ثانیاً: مورد معامله به طور معمول با وزن کشی یا پیمانه گیری خرید و فروش شود (مکیل و موزون باشد). ثالثاً: دو جنس به یک اندازه نباشند.[۵]

حرمت ربای معاملی حتی اگر دو جنس مورد معامله از جهاتی – غیر از اصل جنسشان- با هم متفاوت باشند، نیز ثابت است؛ مثلا اگر یک کیلو برنج مرغوب با یک و نیم کیلو برنج نا مرغوب تعویض شود ربا و حرام است. همین طور خصوصیات دیگر؛ مثل قدیمی بودن یکی از دو جنس یا … که در تمام این مورد ها حکم ربا پدید می آید. در مورد طلا و نقره نیز همین شرایط صادق است؛ یعنی وقتی دو طلا با هر وصفی (کهنه یا نو ، ساخته شده یا به صورت شمش، شکسته یا سالم) با هم معاوضه می شوند وزن آن دو باید مساوی باشد، هر چند قیمت آن دو متفاوت باشد. خصوصیتی که طلا و نقره دارند این است که باید نقدی معامله شوند و تعویض نسیه آنها با هم جایز نیست.[۶]

امّا از آن جا که تعویض طلای کهنه با طلای نو مورد نیاز عقلایی واقع می شود، راه ساده و شرعی پیشنهاد شده است که هم به هدف عقلایی و شرعی از تعویض طلا برسیم و هم مرتکب مخالفت حکم الاهی که قطعاً مصالحی در پی دارد نشویم.

باید توجه داشت برای آنهایی که با استناد به ادله شرعی و روایات، این راه را پذیرفته اند انجام این راه ها به معنای فرار از حکم الاهی و حیله گری در مقابل خدای متعال نیست، بلکه تغییر شیوه معامله از حالت حرام به حالت حلال آن است. همان طور که در روایتی نیز آمده: “خوب چیزی است فرار از حرام به حلال”[۷] یعنی چینش شیوه زندگی به صورتی که مورد نهی شارع قرار نگیرد.

راهی که در اکثر بازارهای مسلمانان انجام می شود این است که معامله را از صورت تعویض دو هم جنس خارج می کنند و تبدیل به معامله جدا گانه می نمایند. به این صورت که ابتدا طلای کهنه به مبلغی فروخته و سپس طلای نو خریداری می شود؛ مثلا ۱۰ گرم طلای کهنه را ابتدا به مبلغ ۲۰۰ هزار تومان می فروشند سپس ۸ گرم طلای نو  را به همان مبلغ می خرند.[۸]

ربا و خریدن ماشین قسطی با قیمت بیشتر

از نظر شرع اگر کالایى (مثل اتومبیل) را به طور نسیه به قیمتى بیشتر از قیمت نقدى آن بفروشند یا بخرند (فروشنده از اول می گوید این کالا را به صورت نقدی این مبلغ و به صورت نسیه و یا اقساطی به این مبلغ بیشتر می فروشم و خریدار هم قبول می کند که به مبلغ بیشتر به صورت نسیه یا اقساطی بخرد) صحیح است و ربا نیست.

حضرت آیت ا… خامنه ای در پاسخ به سؤالی در همین رابطه فرموده اند: “خرید و فروش نسیه کالا به مبلغى بیشتر از قیمت نقدى آن اشکال ندارد و تفاوت نقد و نسیه ربا محسوب نمى‏شود.”[۹]

اما این که پولی از کسی قرض کنند و با آن ماشین بخرند، امّا قرض دهنده شرط می کند که قرض گیرنده هنگام باز پرداخت علاوه بر اصل مبلغ قرض، مبلغ دیگری هم به عنوان سود بپردازد، این قرض ربوی یا همان “ربای قرضی” است که حرام می باشد.

معظم له در پاسخ به سؤالی در باره ماهیت ربای قرضی فرموده اند: “رباى قرضى آن مقدار اضافه بر مبلغ قرض است که قرض گیرنده به خاطر قرضى که مى‏گیرد به قرض دهنده مى‏دهد.”[۱۰]

ربا و وام تسهیلات مسکن و وام خرید خودرو

در این رابطه سؤالی از دفتر مراجع شده که همراه با پاسخ آن ارائه می شود.

س. اخذ وام تسهیلات مسکن با نرخ ۱۱%و همچنین وام خرید خودرو با سود ۱۲% از حیث ربا با قانون فعلی کشور چگونه است؟

پاسخ:

پاسخ های زیر از دفاتر مراجع دریافت شده است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

به طور کلى عملیات بانکى که مطابق قوانین مصوّب مجلس شوراى اسلامى و مورد تأیید ‏شوراى محترم نگهبان، انجام مى‌گیرد، بى‌اشکال است.‏

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

وام گرفتن از بانک ها مانعى ندارد، و در صورتى که طبق عقود شرعیّه باشد مبلغ اضافى را که مى پردازد ربا نیست، ولى وام را براى هر کارى مى گیرند باید مطابق قرارداد عمل کنند.

اجاره و رهن بدون ربا

آن چه که در اجاره معمول است و مقداری پول را به عنوان رهن به مؤجر می دهند، در حقیقت رهن نیست؛ چون در رهن مرتهن (کسی که رهن را قبول می کند) حق تصرف در رهن ندارد در حالی که پولی که به مؤجر می دهند او در آن تصرف می کند. پس این پول را به عنوان قرض الحسنه به مؤجر می دهند. در این صورت (که در حقیقت به عنوان قرض الحسنه است) برای این که موجب ربا و حرمت نشود باید اجاره را به این شکل قرار دهند، که این منزل یا مغازه را به ماهیانه یا سالانه به فلان مبلغ (و لو مبلغ خیلی کم باید مشخص شود) مشروط به این که مستأجر فلان مبلغ را به عنوان قرض الحسنه به مؤجر بدهد؛ اجاره می دهم  که در این صورت اجاره صحیح و مشکلی ندارد و گرنه ربا و حرام خواهد شد.[۱۱] اما رهن کامل و بدون تعیین مبلغ اجاره قابل تصحیح نیست و اشکال دارد.

استثناءات حرمت ربا

در این رابطه به نظر برخی از فقهای عظام اشاره می کنیم:

امام خمینی (ره): اگر مسلمان از کافرى که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر مى‏توانند از یک دیگر ربا بگیرند.[۱۲]

آیت الله العظمی بهجت: اگر مسلمان از کافرى که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد، ولى مسلمان نمى‏تواند به کافر، ربا و زیادتى در معامله بدهد.

آیت الله العظمی خوئى: مسأله معامله ربا چه با مسلمان چه با کافر حرام است، بلى اگر مسلمان از کافرى که در پناه اسلام نیست یا از کافرى که در پناه اسلام است و ربا گرفتن در شریعتش جایز باشد ربا بگیرد اشکال ندارد. و بنا بر احتیاط واجب پدر و فرزند و زن و شوهر نیز نمى‏توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

آیت الله العظمی مکارم: مسأله در چند مورد ربا گرفتن حرام نیست:

1. ربا گرفتن مسلمانان از کفارى که در پناه اسلام نیستند.

n

2. ربا گرفتن پدر و فرزند از یک دیگر.

n

3. ربا گرفتن زن و شوهر از یک دیگر.

n

آیت الله العظمی زنجانى: مسلمان مى‏تواند از کافرى که در پناه اسلام نیست و یا از کافرى که در پناه اسلام است و ربا گرفتن در شریعتش جایز است ربا بگیرد، و نیز پدر مى‏تواند از فرزند خود و شوهر از زن خود ربا بگیرد، و بنا بر احتیاط واجب پسر از پدر و زن از شوهر خود ربا نگیرد.

آیت الله العظمی سیستانى: مسأله پدر و فرزند و زن و شوهر مى‏توانند از یک دیگر ربا بگیرند و همچنین مسلمان مى‏تواند از کافرى که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد؛ ولى معامله ربا با کافرى که در پناه اسلام هست حرام است، البتّه پس از انجام معامله اگر ربا دادن در شریعت او جایز باشد، مى‏تواند از او زیادتى را بگیرد.[۱۳]

آیت الله العظمی خامنه ای، در جواب این سؤال که آیا حرمت ربا براى همه اشخاص حقیقى و حقوقى به طور یکسان ثابت است یا آن که بعضى از موارد خاص، استثنا هستند؟، فرمودند:

ربا به صورتى کلى حرام است غیر از رباى قرضى بین پدر و فرزند و زن و شوهر و هم چنین ربایى که مسلمان از غیر مسلمان مى‏گیرد.[۱۴]

گرفتن ربا از بانک های اسلامی و غیر اسلامی

در این مورد فتوای رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای چنین است:

الف. ربا دادن حرام است؛ یعنی گرفتن پول از بانک به عنوان قرض مشروط بر این که مبلغ زیادی بپردازد حرام است. مگر این که به حدی مضطر باشد که ارتکاب حرام را مجاز کند. ولی شخص می تواند برای این که مرتکب حرام نشود، پرداخت مبلغ اضافی را قصد نکند هرچند بداند که آن را از او خواهند گرفت.[۱۵]

ب. گرفتن ربا و سود از بانک های کشورهای غیر اسلامی جایز است.[۱۶]

در مورد کارت اعتباری فتوای مقام معظم رهبری چنین است: آن مقدار پول که در حساب موجود است و از آن در حین استفاده برداشت می کنید، بلا اشکال است، ولی مقداری که به حساب اعتبار و بدون داشتن وجه در حساب شما داده می شود، اگر به عنوان قرض بوده و بر آن سود تعلق می گیرد اصل قرض صحیح، ولی مقدار مازاد ربا می باشد و حرام است.[۱۷]

n

فلسفه‌های تحریم ربا:

n

1- اکل (خوردن) مال به باطل: در قرآن آیه‌ای است که در مذمت قوم یهود آمده است:

n

n

«فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ کَثیراً» (النساء – 160)

n

n

ترجمه: به خاطر ظلمى که از ناحیه همین‏ها که در یهودیت خود تعصب ورزیدند سر زد، ما چیزهایى را که قبلا برایشان حلال و طیب بود بر آنان حرام کردیم و نیز به خاطر اینکه با تلاش بسیار از راه خدا جلوگیرى مى‏کردند.

n

n

در آیه فوق به این مسئله اشاره کرده است که آن قوم ربا می‌گرفتند و مال مردم را به باطل می‌خوردند.

n

n

2- حضرت امام رضا (ع) نیز در روایتی برای حرمت ربا دو دلیل ذکر کرده‌اند که نخست حرمت ربا به استناد سخنان خداوند در قرآن مجید و دلیل دوم اکل مال به باطل است.

n

n

3- هشام بن حکم که یکی از اصحاب معروف امام صادق (ع) است از آن حضرت پرسید چرا ربا حرام شده است؟ حضرت فرمودند: اگر رباخواری حلال بود مردم کارهای مفید تجاری و تولید آن چه که به آن احتیاج می‌شد را ترک می‌کردند.

n

n

4- امام جعفر صادق (ع) در روایتی دیگر می‌فرمایند: خداوند ربا را حرام کرد تا مردم از حرام، به کسب و کار روی آورند و به خرید و فروش بپردازند.

n

n

آیت الله مطهری نیز درخصوص فلسفه احکام حرمت ربا نگاهی به ابعاد اقتصادی آن دارند ایشان بعد از برشمردن نظرات دیگران معتقدند که «ما مسئله حرمت ربا را بر این اساس بیان کردیم که ماهیت ربا قرض است و قرض از آن جهت که قرض است نمىتواند سود داشته باشد یعنی وام نمىتواند سود داشته باشد».

n

n

منابع جهت آگاهی بیشتر:

n

n

1 ـ قاموس قرآن ـ طبری. 2 ـ فرهنگ لغات قرآن تالیف پرفسور مهرین شوشتری. 3 ـ تحریر الوسیلة ج1 کتاب قرض. 4 ـ ربا در نظریه و عمل ـ انتشارات موسسه آموزشی امام خمینی(ره). 5 ـ الربا فقهیاً واقتصادیاً ، حسن جواهری. 6 ـ شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه ، جعفر شریعتمداری، آستان مقدس. 7 ـ ترجمه تفسیر المیزان ج2 ، سید محمد باقر موسوی همدانی. 8 ـ تفسیر نمونه ، مکارم شیرازی ج2 ص424 9 ـ بهشتی (شهید)، محمد حسین؛ ربا در اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ دوم 1371. 10 ـ مشفقیپور، محمد رضا؛ روشی نوین در بیان احکام، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی استان، 1375، جلد اول، ص 268 – 244. 11 ـ یوسفی، احمد علی؛ ربا و تورم، بیجا، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، چاپ اول، 1381 ص 101 – 12، 128 – ابراهیمى، محمد حسین؛ ربا و قرض در اسلام، قم، ناشر مؤلف، 1372، ص 181، 222

n

[۱]. حر عاملی، وسایل الشیعه، ج ۱۲، ابواب الربا، باب ۱، ح ۱۱٫

[۲]. همان، ح ۸٫

[۳]. بقره، ۲۷۹٫

[۴]. وسایل الشیعه، ج ۱۲، ابواب الربا، باب ۱، ح ۴٫

[۵] رجوع کنید به رساله های توضیح المسائل بخش احکام خرید و فروش.

[۶] رجوع کنید به رساله های توضیح المسائل بخش احکام خرید و فروش طلا و نقره (بیع صرف).

[۷] کافی، ج ۵، ص۲۴۶٫

[۸] در شرایط این عمل نیز اختلافاتی در بین فقها وجود دارد که برای آگاهی بیشتر باید به کتب مفصل مراجعه کرد.

[۹]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏۲، ص ۲۸۳، س ۱۶۳۰٫

[۱۰]. همان، ص ۲۸۱، س ۱۶۱۹٫

[۱۱]. مسائل جدید، ج ۱، ص ۸۷ – ۸۹٫

[۱۲]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏۲، ص ۲۱۶، م ۲۰۸۰٫

[۱۳]. همان.

[۱۴]. أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص۳۷۴، س ۱۶۲۳٫

[۱۵]. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص ۹۳۵، ص ۱۹۱۱٫

[۱۶]. همان، ص ۹۳۶، س ۱۹۱۷٫

[۱۷]. پاسخ دفتر رهبری به سؤال ۳۶۹ (سایت: ۳۶۹)، نمایۀ: کارت های اعتباری و ربای بانکی.

n
n