فرهنگ انتظار در برابر فرهنگ ابتذال

یکی از مهمترین خصوصیات دوره غیبت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف وجود

تعارضات و فتنه های فرهنگی اخلاقی و دینی و رواج و تکثیر انواع مکاتب و باندهای ضد اخلاقی

و ضد خانواده است. در این دوره ناهنجاری ها و قانون شکنی های دینی، بی حیایی (۱) و سنت

شکنی ملی رواج می یابد و هویت فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد و جوامع در مخاطره ی شدید

قرار می گیرد. یکی از بدترین حملات و تخریب ها در این دوره، متوجه کانون خانه و خانواده است

و گروهها و مکاتب فاسد در این خصوص پایه گذاری می گردد.

یکی از شایعترین مکاتب امروزی در جهان غرب که در دنیای شرق و در بین مسلمین نیز بی تأثیر

نبوده، نهضت فمینیستی و در کنار آن شیطان پرستی با شاخه های گوناگون خود می باشد.

اساسی ترین هدف این گروهها و باندها فروپاشی نهاد خانواده و ایجاد گسست فرهنگی بین نسلهای

گذشته و حال و آینده و تکثیر و تولید نسلهای آلوده وغیر قانونی و ترویج شهوت پرستی و خطاکاری

و استحاله فرهنگی در کارکرد زن و مرد و نظام خانواده و خانه داری است.

آنان برای تحقق استحاله فرهنگی تلاش می کنند تا انسانها را از مدار فطرت و قانون طبیعت خارج

نمایند و عصیان و تمرد در برابر خدا، قانون، نظم و خانواده و اصالتهای آن را نهادینه و عادی نمایند

و در یک کلام فرهنگ ابتذال را جانشین فرهنگ و تمدن و اخلاق اصیل نمایند.

در روایات اهل بیت(علیه السلام) این دوران و شاخصه های آن پیش بینی شده است و به عنوان هشدار

و ایجاد آماده باش از آن خبر داده شده است.

از مؤلفه های خانواده های مهدی باور، شناخت آسیب ها و آفات این دوره و حفاظت و تنزّه از آنها

بویژه در موضوع خانه و خانواده و جایگزینی فرهنگ «انتظار» در برابر فرهنگ «ابتذال» است.

در روایات اهل بیت(علیه السلام) ناهنجاری خانوادگی دوره آخرالزمان و دوران غیبت تبیین شده تا

محبّان اهل بیت(علیه السلام) با مراقبت شدید، خانواده های خود را از اینگونه آسیب ها محافظت نمایند.

در روایتی امام صادق(علیه السلام) پس از آن که به نشانه ها، علامات، اوضاع و احوال دوره ی

آخرالزمان اشاره می کنند، می فرمایند:

(فَکُن عَلی حذَرٍ واطلُب إلی الله النَّجاهَ واعلَم أنَّ الناسَ فی سُخطِ الله عزَّو جلَّ...وَاجتهِد أن یَراکَ الله

عزَّو جلَّ فیِ خِلافِ ما هُم عَلَیهِ.) (۲)

«(در چنین زمانی) از خشم خدا برحذر باش و از خداوند نجات بطلب و بدان که مردم مورد خشم و

غضب پروردگار هستند و... تلاش کن که خداوند تو را در وضعی برخلاف وضع آنها ببیند.»

ناهنجاری های خانوادگی در آخرالزمان

۱- بی غیرتی

غیرت در لغت به معنای کراهت انسان از تصرف بیگانه در حقوق اوست.

شهید مطهری(ره) در تعریف غیرت می فرمایند: « غیرت نوعی پاسبانی است که آفرینش برای

مشخص بودن و مخلتط نشدن نسلها در وجود بشر نهاده است.»(۳)

در دوره ی آخرالزمان زنان و مردان و جوانان دچار نوعی بی حسی و بی میلی در دفاع از

ارزشهای اسلامی و انسانی خود و از کیان خود و خانواده خود می شوند و به ساختارشکنی

نظام و حقوق و مبانی اخلاقی خانواده می پردازند.

شهید مطهری (ره) در خصوص اهمیت و تعریف غیرت می فرمایند:

«افرادی که با خودخواهی ها و شهوات نفسانی مبارزه می کنند و به تمام معنی انسان و انسان

دوست می گردند و خود را وقف خدمت به خلق می کنند و حسّ خدمت به نوع در آنها بیدار

می شود، چنین اشخاصی غیورتر و نسبت به همسران خود حساس تر می گردند. این گونه افراد

حتی نسبت به ناموس دیگران نیز حساس می گردند یعنی وجدانشان اجازه نمی دهد که ناموس

اجتماع مورد تجاوز قرار گیرد. ناموس اجتماع، ناموس خودشان می شود.امام علی(علیه السلام)

جمله ی عجیبی دارد.

می فرماید: « ما زَنی غیورٌ قَطُّ» « هرگز یک انسان شریف و غیور زنا نمی کند...» چرا؟

برای اینکه غیرت یک شرافت و یک حساسیت انسانی است نسبت به پاکی و طهارت جامعه. انسان

غیور همان طور که راضی نمی شود دامن ناموس خودش آلوده گردد، راضی نمی شود دامن ناموس

اجتماع هم آلوده شود.» (۴)

بر اساس روایات اهل بیت (علیهم السلام)، این صفت اخلاقی در آخرالزمان به شدت مورد آسیب قرار

می گیرد و زنان، مردان و جوانان نه تنها غیرت خویش را از دست می دهند، بلکه به نداشتن آن نیز

افتخار می کنند، به همین دلیل جهت حراست از کیان و قداست خانواده لازم است با پناه بردن به

فرهنگ انتظار و غیرت ورزی از ابتذال و بی غیرتی، خانواده ها را مصونیت بخشیم.

۲- عدم احسان در رسیدگی به والدین

یکی از مشکلات خانوادگی در آخرالزمان ایجاد گسست و گسیختگی بین اعضاء خانواده و بی توجهی

فرزندان نسبت به والدین می باشد.

قال رسول الله( صلی الله علیه وآله):

 (....و رأیتَ العُقُوقَ قَد ظَهَرَ و استُخِفَّ بِالوالدین.) (۵)

« و می بینی که عاقّ والدین شدن رواج یافته، پدر و مادر سبک شمرده می شوند.»

 (یَفتَری الوَلَدُ عَلی أبیه و یَدعُو عَلی والِدَیه و یفرَحُ بِمَوتِهِما.) (۶)

«فرزند به پدرش تهمت می زند، پدر و مادرش را نفرین می کند و از مرگ آنها مسرور می شود.»

۳- عدم توجه به معنویت و تربیت دینی فرزندان

یکی از ناهنجارهای دوره آخرالزمان، کم توجهی والدین به امور معنوی و دینی فرزندان و مانع

تراشی آنان برای آشنایی علمی و گرایش های دینی می باشد.

رسول خدا ( صلی الله علیه وآله) می فرمایند:

(یکونُ هلاکُ الرَّجُل عَلی یَدَی أبَوَیه فَإن لَم یَکُن لَهُ أبوانِ فَعَلی یَدَی زوجَتِهِ و وَلَدهِ فإن لم یکن

له زوجَهٌ و وَلَدٌ فعلی یَدَی قَرابَتِهِ و جِیرانِهِ.) (۷)

«هلاکت انسان به دست پدر و مادرش تحقق می یابد، اگر پدر و مادر نداشته باشد به دست همسر

و فرزندانش و اگر همسر و فرزندی نداشته باشد، به دست خویشان و همسایگانش.»

روایت شده که روزی رسول خدا ( صلی الله علیه وآله) به برخی از کودکان نظری کرد و فرمود:

(ویلٌ لأولاد آخرالزّمان مِن آبائِهم ! فقیل: یا رسول الله! من آبائِهم المشرکین؟ فقال: لا مِن آبائِهم

المؤمنین، لا یُعَلِّمُونَهُم شَیئاً مِنَ الفرائضِ و إذا تَعَلِّموا أولادَهم مَنَعُوهُم و رَضُوا عنهم بِعرَضٍ یَسیر

مِن الدُّنیا فَأنَا مِنهم بَریءٌ وهم مِنّی براءٌ.) (۸)

«وای بر فرزندان آخرالزمان از روش پدرانشان! عرض شد: یا رسول الله ! از پدران مشرک آنها؟

فرمود: نه، از پدران مسلمانشان که چیزی از فرائض دینی را به آنها یاد نمی دهند و اگر فرزندان

خود از پی فراگیری بروند منعشان می کنند. و تنها از این خشنودند که آنها درآمد مالی داشته باشند

هر چند ناچیز باشد. سپس فرمود: من از این پدران بیزارم و آنان نیز از من بیزارند.»

۴- قطع رحم

از معضلات و آسیب های خانوادگی دوره ی آخرالزمان، قطع رحم و ناآشنایی با آشنایان و بی وفائی

و کم توجهی و عدم ارتباط بین اقوام و خویشان می باشد.

این معضل خانوادگی در حالی است که ارتباطات اجتماعی و روابط با غیر اقوام در برخی موارد

جدی گرفته شده و در آن افراط می شود.

رسول خدا ( صلی الله علیه وآله) در این زمینه می فرمایند:

(إذا قَطَعُوا الأرحام و مَنُّوا بِالطَّعام....) (۹)

«هنگامی که پیوند خویشاوندی قطع شود و برای اطعام و میهمانی دادن بر یکدیگر منت گذارند...»

۵- کثرت طلاق

از دیگرآفات و آسیب های خانوادگی آخرالزمان، سست شدن نهاد خانواده و فروپاشی روابط خانوادگی

و گسستگی و سپس گسیختگی خانواده هاست و اخبار آخر الزمان از شیوع طلاق در آن دوره خبر می دهد.

رسول خدا ( صلی الله علیه وآله) می فرمایند:
 (إذا کَثُرَ الطَّلاقُ و لا یُقامُ حَدٌّ.) (۱۰)

«هنگامی که طلاق بسیار باشد و حدود الهی اقامه نشود.»

۶- لذت گرائی افراطی و غیر مشروع

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:

(یکونُ هَمُّ النَّاسِ بُطُونُهُم و فروجُهُم، فَلا یُبالُونَ بِما أکَلُوا و لا بِما نَکَحُوا.) (۱۱)

«هم و غم مردم (در آخرالزمان) همه همت مردم به سیر کردن شکم و رسیدگی به شهوتشان

خلاصه می شود، دیگر اهمیت نمی دهند که آنچه می خورند حلال است یا حرام؟ و اینکه آیا

راه اطفای غرایزشان مشروع است یا نامشروع؟!»

۷- حرام خوری

یکی از وظایف والدین، هدیه رزق حلال و پاک به فرزندان و کسب تقوای اقتصادی است،

به طوری که بایستی پرورش و تربیت فرزندان توأم با تقوی اقتصادی باشد، چرا که رزق

ناپاک وآلوده، تأثیرات تخریبی عمیقی بر روح و روان و معنویت گرائی افراد خواهد داشت.

قرآن کریم در این زمینه می فرمایند:

(یا أیُّها الرُّسل کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَاعمَلُوا صالِحاً...) (۱۲)

«ای پیامبران، از غذاهای پاکیزه بخورید و کار شایسته انجام دهید....»

در دوره آخرالزمان بحران معنوی به عرصه اقتصاد خانواده کشیده می شود و خانواده ها تقوای

اقتصادی را از دست داده و خود را به انواع آلودگی های اقتصادی دچار می سازند، آلودگیهایی

همچون ربا، کم فروشی، رشوه خواری، گران فروشی و... که اهل البیت(علیهم السلام) به گوشه هایی

از این انحرافات اشاره کرده اند.

قال الصادق(علیه السلام):

(... وَ رَأیتَ الرَّجُل إذا مَرَّ به یومٌ و لَم یکسِب فیه الذَّنبَ العظیم مِن فُجورٍ أو بَخس مکیالٍ أو میزانٍ

أو غَشیانِ حَرامٍ أو شُربٍ مُسکرٍ، کئیباً حزیناً، یحسِبُ أنَّ ذلک الیوم علیه ضَیعَهٌ مِن عُمرهِ.) (۱۳)

«هنگامی که ببینی که اگر مردی یک روز گناه بزرگی انجام نداده باشد از قبیل: فحشاء، کم فروشی،

کلاهبرداری و شرب خمر، بسیار غمگین و اندوهگین می شود که گوئی آن روز عمرش تباه شده است.»

 (و رأیتَ الرَّجلَ معیشتُهُ مِن بَخس المِکیال والمیزان) (۱۴)

« و می بینی که زندگی مرد از کم فروشی و تقلب تأمین می شود.»

قال رسول الله ( صلی الله علیه وآله):

 (و عِندها یَظهَرُ الرِّبا و یَتَعامَلونَ بِالرُّشی و یُوضَعُ الدّینُ و تُرفَع الدُّنیا.) (۱۵)

« در آن زمان وبا شایع می شود. کارها با رشوه انجام می یابد، مقام و ارزش دین تنزّل می نماید

و دنیا در نظر آنها ارزش پیدا می کند.»

 (لَیَأتینَّ عَلَی النّاسِ زمانٌ، لا یبقی أحَدٌ إلاّ أکَلَ الرِّبا فَإن لَم یَأکُلهُ أضابَهُ غبارُهُ.) (۱۶)

«برای مردم زمانی پیش می آید که أحدی یافت نمی شود جز اینکه به ربا آلوده گردد، اگر مستقیماً

هم ربا نخورد، گرد ربا به او می رسد.»

پی‌نوشت‌ها:

۱. از آنجا که «حیا» به معنای التزام به قانون عقل و عرف است، « بی حیایی» به معنای شکستن قوانین عقل و عرف است.
۲. روزگار رهایی، حدیث ۱۰۹۵.
۳. حجاب، ص ۶۲.
۴. مجموعه آثار شهید مطهری (ره)، ج ۱۹، ص ۴۱۶.
۵. روزگار رهایی، حدیث ۹۹۱.
۶. همان، حدیث ۹۹۴.
۷. همان، حدیث ۹۹۷.
۸. جامع الأخبار، ص ۱۰۶.
۹. روزگار رهایی، حدیث ۹۹۶.
۱۰. روزگار رهایی، حدیث ۱۰۱۳.
۱۱. همان، حدیث ۱۰۵۸.
۱۲. مؤمنون / ۵۱.
۱۳. روزگار رهایی، حدیث ۱۰۹۳.
۱۴. همان، حدیث ۱۰۹۴.
۱۵ روزگار رهایی، حدیث ۹۶۹.
۱۶. همان، حدیث ۹۷۰.