طارق نیوز/ اختصاصی: برخی بر اساس مبانی عقلی شبهه ای را در مورد بعثت انبیا مطرح می نمایند، اگر حکمت الهی، اقتضای بعثت انبیاء برای هدایت همه انسان ها را دارد پس چرا همگی ایشان در یک منطقه خاص جغرافیایی مبعوث شده اند و سایر بخش های روی زمین از این نعمت، محروم مانده اند؟...

پاسخ:  بنابر نظریاتی که هست اغلب افراد اذعان دارند که ظهور و دعوت پیامبران از خاورمیانه بوده است و این در حالی است که در این زمینه نظریه تاریخ نگاران به دو دسته تقسیم می شود.

نظر اول ) در این جا برخی اظهار دارند بنابر اینکه خداوند به انسان قدرت و فرصت تصمیم گیری و انتخاب داده و هیچ گاه هیچ یک از اقوام بشر را رها نکرده است؛ تمامی امت بشر دارای راهنما و حد اقل یک پیامبر بوده اند. همه ی ما خوب می دانیم که در برخی از اقوام در دوره هایی چنان پیشرفت کتابت نبوده و حتی با توجه به جنگ ها و مشکلاتی که یک قوم بر سر راه خود داشته اند، اسناد و تاریخ آنان از میان رفته است.

چرا بیش تر از کلمه ی امت به جای قوم استفاده می شود؟

امت کلمه ای از ریشه ام به معنی مادر است که یعنی افرادی که به طور تقریبی در یک موقعیت زمانی، مکانی، فکری، اهداف و شرایط  مشابه زندگانی هستند. پس اگر پیامبری در یک دوره ی ظهور می کرد، تا مدت ها که تقریبا همان شرایط حاکم باشد نیاز به پیامبر دیگری نبود.

این نکته هم قابل توجه است که چند قوم مختلف نیز می توانند یک امت در نظر گرفته شوند. 

حتی برخی از مورخین بر این باورند که در برخی از نوشته های کهن  نام های متعددی برای پیامبران ذکر شده است و طبق این اسامی مشخص خواهد شد که تمامی پیامبران به طور قطع خاورمیانه ای نبوده اند، بنابر این می توان بیان داشت که تمامی پیامبران متعلق به منطقه مرکزی خاورمیانه نبوده اند.به طور مثال حضرت ادریس همان هرمیس و حضرت شیث، آغاثا ذیمون و... واین پیامبران از اقوام آسیایی نبوده اند.

نظر دوم ) دیگر نظر مخصوص به مورخینی است که می گویند پیامبران همه از خاورمیانه بوده اند.

البته نه در مورد نظریه اول قطعیتی وجود دارد نه در مورد نظریه دوم و چون ما داریم در مورد کل تاریخ بشریت صحبت می کنیم اثبات ادعاهایمان خیلی سخت خواهد بود. اما بر آن ادعاییم که اکثریت پیامبران از خاورمیانه برخواسته اند و نه تمامی آنان و این که اکثریت هم اهل خاورمیانه بودند، دلایلی بسیار دارد که در ادامه به برخی از آنان خواهیم پرداخت.

در نواحی معتدل اطراف دریای مدیترانه و رودهای پرآب کارون، نیل، دجله و فرات اصلی ترین تمدن های بشری قرار داشته اند؛ که از لحاظ علم و صنعت پیشرفت خوبی کرده بودند این افراد به نسبت اقوام دیگر( می دانیم در گذشته ای که مردمان خاورمیانه در اوج تمدن زندگی می کردند، اقوامی بودند که مانند انسان های نخستین زندگی می کردند یا هنوز به کتابت دست نیافته بودند) آمادگی بیشتری برای  دریافت پیام حق و دستورات الهی داشته اند. این امت ها گاهی شرایط خاصی داشتند مانند قوم بنی اسرائیل که می دانیم بسیاری از پیامبران الهی و کتب الهی  بر این قوم نازل شده  است خوب این هم جز حکمت الهی است که رفتارها و گفتارهای این قوم را به خوبی می شناسد و همان طور که می دانیم در طول تاریخ این قوم نقش مهمی در تاریخ بشر داشته است. اعراب نیز بعید است اگر پیامبری غیر عرب زبان بر آنان فرود می آمد؛ دعوت او را می پذیرفتند. پس گاهی همزمان نیاز به حضور چندین پیامبر بود.

 منطقه خاورمیانه به مانند امروز یکی از مناطق مهم جغرافیایی و گذرگاه استراتژیک جهان بوده است. این منطقه خصوصا از زمانی که نسل بشریت به کشتیرانی دست یافت، حدفاصل میان شرق و غرب بوده است.

می دانیم که پیامبران به دو دسته تقسیم می شدند؛ عده ای راهنمای قوم خود و عده ای نیز راهنمایی برای تمامی جهانیان بودند. پس اگر قرار بود بقیه نیز از وجود این پیامبر استفاده کنند آن ها می بایست در مراکز اصلی دنیا مبعوث شوند تا صدا و پیامشان راحت تر به مناظق دیگر رسد. این نکته با این که پیامبری در یک گوشه ای از جهان که با هیچ جا در ارتباط نیست و یا در روستایی کوچک ظهور کند، طبق تعریفی که پیشتر هم از کلمه امت داشتیم، در تضاد است. چه جایی بهتر از شهرهای مکه،بابل، تبس و ... این تا جایی است که برخی باستان شناسان ایرانی بر این باورند کیومرث که نام او در شاهنامه آمده است همان حضرت آدم (ع) است و دیگر نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد ولی تمامی آن ها اشاره به این دارد که حضرت آدم در خاورمیانه هبوط کرده است.

اما صحبت کامل و جامع را در این زمینه شهید مطهری می فرمایند:

«این بستگی دارد به استعداد های مخصوصی که در افراد هست، مسلماً سرزمین ها هم در پرورش استعدادها تأثیر د ارد، امروزه هم می گویند که شرق ، سرزمین عرفان و اشراق است . این یک امر گزاف و گتره نیست که مثلاً غربی ها بیشتر به محسوسات می پردازند و شرقی ها بیشتر به نامحسوسات یعنی این ها بیشتر به این سو کشانده می شوند و ان ها بیشتر به آن سو. محیط جغرافیایی و اوضاع و احوال کرمی آفتاب و این ها در پرورش جسم انسان مفید است و وضع جسم هم در پرورش های مخصوص روح تأثیر دارد. این مانعی ندارد که بعضی از سرزمین ها آمادگی بیشتری داشته باشد.

برای پروراندن افرادی که اجمالا استعداد و اشراق و الهام دارند...»

و نکته ی دیگر که قابل ذکر است که اکثر ادیان توحیدی در بازه زمانی خودشان برای عرضه به جهانیان از سوی پیامبران بر مردم عرضه شده اند اما پس چرا پیامبران به این هدف غایی نرسیده اند؟

آیا چیزی جز کارشکنی مردم و موانعی که آنان ایجاد می کردند وجود داشته است؟! حال آیا در این جا جز خود جهانیان فرد دیگری مقصر این رخداد است؟

ما تا این جا روی سخنمان با همگان بود و اما حال فرض را می گذاریم بر اینکه خواننده به قرآن کریم و اسلام معتقد است و به چند آیه از قرآن کریم استناد می کنیم:

پاسخ قرآن در این جا پاسخی قطعی است، این که پیامبران به قومیت و امت خاصی در طول بشر متعلق بودند را طبق آیه 24 سوره ی فاطر تکذیب می کند.

...إِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِیهَا نَذِیرٌ

«... و هیچ امتی نبوده مگر آن که در میان آنان هشدار دهنده ای گذاشته اند.»

بر طبق آیه مذکور هر امتی دارای انذار کننده بوده است (پیشتر به معنی کلمه امت و ریشه آن اشاره کردیم) البته برخی معتقدند که تفسیر انذار کننده حتماً به معنای پیامبر نیست و شاید منظور عالم و یا بزرگی بوده است. البته آیات دیگری هم هست که این تفسیر را رد می کند و می توان به آن ها استناد کرد. هر چند بهتر است به این مهم توجه داشته باشیم که همه ی پیامبران در یک سطح نیستند و اصلاً نیازی هم نیوده که همه آن ها به یک شکل و با معجزات عظیم بر امت خود نازل شوند. بدین ترتیب می توان این گونه گفت که قبیله ای دور افتاده از تمدن ها نیز در طول تاریخ خود پیامبرانی هم سطح میزان درک افراد قبیله داشته است. البته این هم لازم به یادآوری است که افراد قبیله از نوع بشر آدم باشند و نه همانند انسان های ناندرتال!

در آیه 36 سوره ی نحل خداوند می فرماید:

وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّـهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ۖ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللَّـهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلَالَةُ ۚ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ

«و ما در هر امتی رسولی را بر انگیختیم تا بیان دارد خدا را بپرستید و از طغیانگر دوری کنید. پس برخی از آنان را خدا هدایت کرد و برخی نیز سزاوار گمراهی گشتند پس در زمین بگردید ببینید عاقبت تکدیب کنندگان چگونه بوده»  حال مگر می شود امتی را خداوند این گونه بشیر ونذیر دهد وامتی دیگر را خیر؟!

در قرآن کریم نام و سرگذشت پیامبران و امتشان آورده شده است که هر کدام بنابر حکمت خاصی بوده و قصصی نیز هست برای آیندگان و با توجه به اینکه در قران کریم به پیامبرانی مانند ذوالقرنین به صورت مختصر و یا چون یوسف نبی به طور مفصل به آنها اشاره شده است، تمامی پیامبران تاریخ نیستند بلکه در آیه ی 164 سوره ی نساء می فرماید:

وَرُسُلًا قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَیْکَ مِن قَبْلُ وَرُسُلًا لَّمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیْکَ ۚ وَکَلَّمَ اللَّـهُ مُوسَىٰ تَکْلِیمًا

«و پیامبرانی که سر گذشت آن ها را پیش تر با تو گفتیم و پیامبرانی که نگفته ایم... »

و هم چنین خداوند متعال در سوره ی غافر آیه ی 78 می فرماید:

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِکَ مِنْهُم مَّن قَصَصْنَا عَلَیْکَ وَمِنْهُم مَّن لَّمْ نَقْصُصْ عَلَیْکَ ۗ وَمَا کَانَ لِرَسُولٍ أَن یَأْتِیَ بِآیَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّـهِ ۚ فَإِذَا جَاءَ أَمْرُ اللَّـهِ قُضِیَ بِالْحَقِّ وَخَسِرَ هُنَالِکَ الْمُبْطِلُونَ

« و مسلماً پیش از تو رسولانی را فرستاده ایم و سرگذشت برخی ازآنان را بر تو حکایت کردیم و سرگذشت برخی از ایشان را بر تو حکایت نکردیم.و هیچ رسولی را نرسد جز به اذن خدا معجزه ای بیاورد. پس چون  فرمان خداوند برای مجازات آن ها برسد به حق داوری کردن و آن جاست باطل کران زیان کارند.»

برخی این ادعا را دارند چون حداقل پیامبران اولولعزم بر مردمان خاورمیانه مبعوث شده اند پس در آخرت چگونه بر مردمان قضاوت خواهد شد.

طبق فرموده خداوند در آیه 47 سوره ی یونس:

وَلِکُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولٌ ۖ فَإِذَا جَاءَ رَسُولُهُمْ قُضِیَ بَیْنَهُم بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ

« و هر امتی  را پیامبری است پس هنگامی که پیامبرشان بیاید میانشان به عدالت داوری می شود و به آن ها کم نمی رود.»

 از آنجا که مبنای تمام ادیان عرضه توحید و نفی ظلم و طاغوت بوده است، پس در ماهیت هیچ دین و سخنان پیامبری اختلاف نظر نیست چیزی که مهم هست داوری میان آنان بر اساس دین آورده شده از سوی پیامبر آن امت می باشد. یعنی به طور مثال حتی در قبیله ای که قبل تر مثال آن را بیان کردیم، خداوند بر اساس همان پیامبرشان در میان آنان حکم خواهد کرد.

طبق دلایل منطقی و آیات قرآن کریم، توانستیم نتیجه بگیریم که حتی با وجود تعدد پیامبران در خاورمیانه خللی در ایمان آوردن و حکم خداوند بر مردمان جهان وارد نخواهد شد.

و من الله توفیق

رویا ریحاندوست فومنی