سوال:آیا این انقلاب اسلامی ایران به دست ایدولوگ ها هدایت شده یا مردمی بوده؟

پاسخ: با سلام و احترام خدمت شما ، نگاهی به حضور اقشار مختلف مردم در مبارزات مردمی علیه رژیم ستمشاهی و رهبری نهضت اسلامی که بر عهده روحانیت و در رأس آن حضرت امام به خوبی بیانگر مردمی بودن انقلاب اسلامی است . مردم با وجود فعالیت گروههای مختلف در مبارزات رژیم ستمشاهی از حزب توده گرفته تا سازمان مجاهدین و نهضت آزادی و... گرد روحانیت جمع شده و رهبری حضرت امام را با جان و دل پذیرفتند . گرچه دکتر شریعتی و بازرگان نیز در جریان انقلاب اسلامی تأثیر گذار بودند ، اما نقش آنان به گونه ای نبود که به عنوان ایدولوگ انقلاب مطرح باشند . غیر از حضرت امام که رهبری نهضت را بر عهده داشتند ، شخصیت هایی همچون شهید مطهری ، شهید بهشتی و مقام معظم رهبری و... از نظریه پردازان اصلی انقلاب اسلامی محسوب می گردند . نهضت ها و انقلاب هایی که زمینه ساز انقلاب اسلامی شدند همچون نهضت تنباکو ، نهضت مشروطیت و نهضت ملی صنعت نفت نیز به خوبی بیانگر نقش محوری روحانیت در هدایت و رهبری انقلاب و مردمی بودن آن است .

شهید مطهری در تحلیل انقلاب اسلامی فرمودند: « اگر امام عنوان پیشوایی مذهبی و اسلامی را نمی داشت و اگر مردم ایران در عمق روحشان یک نوع آشنایی و انس و الفتی با اسلام نداشتند و اگر عشقی که مردم ما با خاندان پیامبر دارند وجود نمی داشت و اگر نبود که مردم حس کردند که این ندای پیامبر و ندای حضرت علی علیهما السلام و یا ندای امام حسین علیه السلام است که از دهان این مرد بیرون می اید ، محال بود نهضت و انقلابی به این وسعت در مملکت ما به وجود آید .» ( مطهری ، مرتضی ، پیرامون انقلاب اسلامی ، تهران : صدرا ، 1374، ص 51)

شخصیت هایی همچون دکتر شریعتی و یازرگان هرچند در روند مبارزات انقلاب اسلامی مؤثر بودند و به ویژه دیدگاهها و اندیشه های دکتر شریعتی با استقبال زیادی از سوی نسل جوان مواجه شد ، اما جایگاه این شخصیت ها به گونه ای نبود که بتوانند به عنوان ایدولوگ انقلاب مطرح باشند و تاریخ نشان داد که این شخصیت ها به ویژه مهندس بازرگان که دولت موقت را در دست گرفت به دلیل همخوان نبود دیدگاههای وی با خط اصیل انقلاب اسلامی نتوانست دوام چندانی بیاورد و به زودی از مسیر انقلاب جدا شد و وی و همفکران وی در نقش اپوزیسیون و مخالفان نظام ظاهر شدند . عمیق نبودن اندیشه ها و تفکرات امثال دکتر شریعتی و بازرگان و تأثیرات تحصیلات غربی در اندیشه های آنان و برخوردار نبودن از تحصیلات در حوزه دین موجب شد تا تفکرات این افراد با آسیب ها و ایرادهای جدی همراه باشد و البته چنین تفکرات و اندیشه هایی نمی تواند به عنوان اندیشه های انقلاب اسلامی مطرح گردد که ریشه در مبانی اسلامی دارد .